ΚΑΣΤΡΟ ΟΡΕΙΝΗΣ (Ν. ΣΕΡΡΩΝ)

Ο ΛΟΦΟΣ "ΚΟΥΛΑΤΑ"

  Έναμιση χιλιόμετρο ανατολικά από το χωριό της Ορεινής του νομού Σερρών, πάνω σε απότομο λόφο με ονομασία Κουλάτα, βρίσκονται τα ερείπια ενός κάστρου. Πρόκειται για ένα άγνωστο ορεινό κάστρο από το οποία σώζονται λιγοστά ερείπια οχυρώσεων. Το κάστρο βρίσκεται σε υψόμετρο 745 μέτρων και έχει τεράστια ορατότητα στην γύρω περιοχή. Η ονομασία του λόφου σημαίνει πύργος ή κάστρο {Σχ.1}.

ΝΟΜΟΣ: ΣΕΡΡΩΝ

ΧΩΡΙΟ: ΟΡΕΙΝΗ 

ΥΨΟΜΕΤΡΟ: 735-745 ΜΕΤΡΑ

ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ: ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ (;)

ΤΕΙΧΟΣ

ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 

    Το κάστρο Ορεινής βρίσκεται σε φυσικό οχυρό λόφο που ανήκει στον ορεινό όγκο της Βροντούς. Η ακριβής θέση του κάστρου είναι ανάμεσα στο χωριό της Ορεινής και στην επαρχιακή οδό Σερρών Βροντούς (19ο χλμ). Τις βόρειες υπώρειες του λόφου τις διαρρέουν τα νερά του ρέματος της Μπάνιτσας. Το μόνο δυνατό σημείο πρόσβασης είναι από την ανατολική πλευρά, όπου η κατερχόμενη βουνοπλαγιά ενώνεται σαν φυσική γέφυρα με τον λόφο. Οι υπόλοιπες πλευρές του λόφου είναι αρκετά επικλινείς και απροσπέλαστες. Η στρατηγική θέση στην οποία βρίσκεται ο λόφος, δίνει την δυνατότητα ορατότητας 360° μοιρών στην γύρω περιοχή. 

Ο ΛΟΦΟΣ-ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ

     Από το κάστρο σήμερα σώζονται λιγοστά ερείπια του περιμετρικού τείχους που περιέβαλλε τον λόφο. Το μεγαλύτερο μέρος του τείχους έχει σκεπαστεί από την  πυκνή που επικρατεί  στον λόφο ή έχει κατακρημνιστεί στις απότομες πλαγιές. Η περίμετρος του κάστρου είναι περίπου 300 μέτρα. Η δόμηση του τείχους αποτελείται από αργολιθοδομή με συνδετικό κονίαμα μεταξύ των λίθων. Το καλύτερα σωζόμενο τείχος βρίσκεται στην νότια- νοτιοανατολική μεριά. Πρόκειται για ένα τμήμα τείχους μήκους 10-15 μέτρων, με μέγιστο ύψος 1.80 μέτρα και πάχος 1.60. 

Ν-ΝΑ ΤΕΙΧΟΣ (ΥΨΟΣ 1.80 ΜΕΤΡΑ)

Ν-ΝΑ ΤΕΙΧΟΣ (ΥΨΟΣ 1.5 ΚΑΙ ΠΑΧΟΣ 1.60)

       Ακόμα δύο τμήματα θεμελίων τείχους είναι ορατά στην νότια πλευρά. Το υπόλοιπο τείχος είναι σκεπασμένο από την βλάστηση, ή είναι κατεστραμμένο δημιουργώντας λιθοσωρούς ή είναι αρκετά δυσδιάκριτο. Πάντως, είναι εμφανή τα ίχνη της πορείας του, σχεδόν σε όλην την πορεία που ακολουθούσε το τείχος. 

ΘΕΜΕΛΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΤΕΙΧΟΥΣ

ΘΕΜΕΛΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΤΕΙΧΟΥΣ

ΚΑΤΕΣΤΡΑΜΜΕΝΟ ΤΕΙΧΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΠΛΕΥΡΑΣ (ΛΙΘΟΣΩΡΟΙ)

    Εντός του κάστρου παρατηρούνται σε αρκετά σημεία ογκώδεις λιθοσωροί που αποτελούν ερείπια των οικοδομημάτων του κάστρου που έχουν καταρρεύσει. Επίσης διάσπαρτη επιφανειακή κεραμική παρατηρείται σε όλον τον χώρο. 

ΕΡΕΙΠΙΑ ΚΤΙΣΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΕΙ ΣΤΟ ΠΛΑΤΩΜΑ ΤΗΣ ΚΟΡΥΦΗΣ 

ΔΙΑΣΠΑΡΤΑ ΚΕΡΑΜΙΚΑ

     Αξίζει να αναφέρουμε ότι κατά μήκος της δυτικής πλαγιάς σε πολλά σημεία υπάρχουν κατάλοιπα μεταλλευτικών εργασιών. Πρόκειται για αρκετούς σωρούς από σκουριές σιδήρου, δηλαδή τα απορρίμματα της καμίνευσης του σιδηρούχου  μεταλλεύματος. Συνεπώς, το κάστρο ήταν και μεταλλευτικό κέντρο. 

ΣΩΡΟΙ ΣΚΟΥΡΙΩΝ

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΚΩΡΙΩΝ

ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΣΤΡΟΥ-ΠΕΡΙΟΧΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ

        Άγνωστη η ιστορία του κάστρου. Δεν έχει ανευρεθεί κάτι σχετικό στις ιστορικές πηγές. Η χρήση ασβεστοκονιάματος στην τειχοδομία μας οδηγεί σε χρονολογία από τον 3ο-4ο αιώνα μ.Χ. και μετά. Από την άλλη πλευρά,  δεν γνωρίζουμε ποιας εποχής είναι η επιφανειακή κεραμική που υπάρχει κάτι που θα βοηθούσε στην χρονολόγηση του κάστρου. Πρόκειται πάντως για ένα ορεινό κάστρο που ανήκε στην ενδοχώρα των Σερρών, η ίδρυση του οποίου πρέπει πιθανόν να συνδυαστεί με την εκμετάλλευση του μεταλλευτικού πλούτου της περιοχής. Άφθονα  ίχνη μεταλλουργικών εργασιών είναι ορατά και σήμερα κατά μήκος της δυτικής πλαγιάς του λόφου. Από γεωστρατηγική άποψη, το κάστρο Ορεινής φαίνεται ότι ασκούσε έλεγχο σε αρχαίο δρόμο που ένωνε την Σίρρι (Σέρρες) με την ορεινή ενδοχώρα {Σχ.3}. 

ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΛΟΦΟΥ

ΣΧΟΛΙΑ: 

{Σχ.1} Η ονομασία Κουλάτα ειναι παραφθορά της τουρκικής λέξης Κουλέ που σημαίνει πύργος. Αυτά είναι τοπωνύμια που έμειναν στον τοπικό πληθυσμό από την εποχή της  Τουρκοκρατίας. Το συγκεκριμένο τοπωνύμιο συναντάται και με άλλες μορφές στο νομό Σερρών, όπως Κουλάς, Καλές, Καλιάς και άλλα. 

{Σχ.2} Γενικότερα η ευρύτερη περιοχή περιέχει σιδηρούχα μεταλλεύματα. Μάλιστα, μέχρι τις αρχές του περασμένου αιώνα αναφέρεται ότι οι κάτοικοι της Άνω Βροντούς ασχολούνταν συστηματικά με την επεξεργασία σιδήρου και κατασκευής σκευών και εργαλείων (περισσότερα : Αρχαίο κάστρο και μεταλλουργείο Σιδήρου κοντά στο σημερινό χωριό Ορεινή Σερρών, σελ. 244 και σχόλιο 3). 

{Σχ.3} Ο δρόμος αυτός εικάζεται ότι ακολουθούσε την περίπου πορεία με του σημερινού δρόμου Σερρών- Κάτω Βροντού - Κάτω Νευροκόπι («Αρχαίο κάστρο και μεταλλουργείο Σιδήρου  κοντά στο σημερινό χωριό Ορεινή Σερρών», σελ. 248 και σχόλιο 2). 

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ

 

    Η προσέγγιση για το κάστρο Ορεινής γίνεται μέσω του επαρχιακού δρόμου Σερρών-Βροντούς από το 19ο χλμ και όχι μέσω του χωριού της Ορεινής. Συγκεκριμένα γίνεται από ένα σημείο στο 19ο χλμ όπου ο δρόμος κάνει απότομη στροφή. Εκεί αφήνουμε το όχημα και ξεκινάμε κατηφορική πεζοπορία με ανατολική κατεύθυνση περίπου ενός χιλιομέτρου και διάρκειας 30 λεπτών. Η διαδρομή αυτή γίνεται μέσω μονοπατιών που δημιουργούνται ίχνη ζώων που εκτρέφουν οι κτηνοτρόφοι της περιοχής. Ο Σαμσάρης Πέτρος όταν επισκέφθηκε το κάστρο το 1978 από την ίδια διαδρομή, ανέφερε ότι υπήρχε παλιό λιθόστρωτο μονοπάτι που ξεκινούσε από την επαρχιακή οδό και οδηγούσε στο κάστρο. Σήμερα τα ίχνη του μονοπατιού έχουν εξαφανιστεί. 

ΧΑΡΤΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ

Το ακριβές σημείο του κάστρου, φαίνεται τέρμα κάτω σε χάρτη Google κάνοντας κλικ στο σημείο που αναγράφει: Τόπος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 

1. Σαμσάρης Πέτρος «Αρχαίο κάστρο και μεταλλουργείο Σιδήρου  κοντά στο σημερινό χωριό Ορεινή Σερρών». Μακεδονικά: τόμος 19 (1979) σελ. 240-250.